Światło stałe vs błyskowe

Stojąc przed wyborem sprzętu i wyposażenia do własnej przestrzeni kreatywnej, trzeba zastanowić się z jakiego rodzaju oświetlenia chcielibyśmy korzystać przy robieniu zdjęć. Jest to nie lada zagwozdka, szczególnie dla osób, które dopiero stawiają pierwsze kroki w świecie fotografii studyjnej. Ci szukający pomocy na forach internetowych zauważą, że fotografowie często dzielą się na dwie grupy o przeciwnych stanowiskach, a dyskusje o wyższości światła błyskowego nad stałym zdają się ciągnąć w nieskończoność. Z drugiej strony, wiele osób zastanawia się, czy światło stałe nie jest lepszym rozwiązaniem niż błyskowe - tym bardziej, że panele LEDowe wciąż zyskują na popularności, a ich ceny z roku na rok stają się coraz bardziej przystępne i atrakcyjne. Wszystko zależy jednak od tego, jakie zdjęcia planujemy robić, oraz jaką estetykę chcemy realizować w swojej twórczości – uniwersalne rozwiązanie niestety jeszcze nie powstało, a to, co najlepiej sprawdzi się przy fotografowaniu noworodków, nie sprawdzi się przy dynamicznych sesjach z pozującymi modelami. W tym artykule postaramy się rzucić trochę światła na tę kwestię i tym samym przybliżyć Wam najważniejsze cechy światła stałego i błyskowego oraz przedstawić ich rozdaje, wady i zalety. Zapraszamy do lektury!

Jakie informacje możesz uzyskać z artykułu?

• Różnice między światłem stałym i błyskowym
• Rodzaje światła stałego i błyskowego
• Najważniejsze parametry światła studyjnego
• Wady i zalety światła stałego i błyskowego
• Jakie światło dobrać do swoich potrzeb

Zanim jednak przejdziemy do prezentacji i charakterystyki poszczególnych rodzajów źródeł światła, warto wspomnieć o ich najważniejszych parametrach:

CRI - wskaźnik oddawania barw charakteryzujący źródło światła; określa, jak dobrze odwzorowane zostaną barwy przedmiotów na zdjęciu. Światło słoneczne ma wartość CRI = 100; zatem im większą wartość zobaczymy w specyfikacji lampy, tym lepiej.

Temperatura barwowa – miara wrażenia barwy danego źródła światła, wyrażana w stopniach Kelwina (K). Najczęściej spotykany zakres barw to 3200 – 6000 K.

Moc lamp – mierzony w watach (W) pobór prądu danego urządzenia. Nie jest on jednak ściśle związany z natężeniem światła - dla przykładu, lampy LED do uzyskania tej samej ekspozycji, co lampy halogenowe, potrzebują nawet kilkukrotnie mniejszego poboru mocy.

Występują w różnych kształtach, rozmiarach i wartościach mocy, z czego najpopularniejsze w branży fotograficznej to 36, 85 i 125 W. Najczęściej spotykana temperatura barwowa to 5500 K. Występują w zestawach z softboxami (pojedynczo, lub w grupach aż do 5), oraz parasolkami dyfuzyjnymi i odbijającymi. Ich największą zaletą jest niski koszt, a główną wadą fakt, że nagrzewają się podczas pracy.

Używane najczęściej do produkcji video, ale także do packshotów, fotografii dziecięcej, beauty lub portretowej – przede wszystkim do pracy w studio i pomieszczeniach.

Oświetlenie LEDowe

to obecnie najnowsze i najbardziej rozwijane źródło światła stałego. Stosowane jest zarówno do produkcji video, jak i do fotografii. Najpopularniejsze są lampy panelowe, choć rosnącym zainteresowaniem cieszą się również miecze oraz lampy pierścieniowe. Oferują one możliwość regulacji mocy oraz – zależnie od modelu – temperatury barwowej światła. Bardziej zaawansowane urządzenia (takie jak YN360), dają także możliwość wyboru koloru światła z przestrzeni barwnej RGB.
Lampy LEDowe, w przeciwieństwie do tradycyjnych świetlówek, są bardzo wydajne i nagrzewają się w znacznie mniejszym stopniu niż inne źródła światła. Można zabrać je nawet w plener – większość modeli oferuje możliwość zasilania z akumulatorów. Obiekcje można mieć jedynie co do wyboru modyfikatorów, ponieważ ogranicza się on wyłącznie do softboxów.

Jedne z lamp do zastosowań ściśle profesjonalnych – w tym głównie jako oświetlenie sceniczne, oraz do filmów i telewizji. Są bardzo mocne (powyżej 300 W), a co za tym idzie – są również duże, ciężkie i wymagają sporego nakładu finansowego. Temperatura barwowa poszczególnych modeli oscyluje w okolicach 3500 K, często są też wyposażone w soczewkę fresnela, która umożliwia regulację kąta rozchodzenia się światła. Niestety jednak nagrzewają się w trakcie pracy tak jak świetlówki, ale cieszą się kilkukrotnie dłuższym czasem pracy i żywotnością.

Kolejny przykład lamp do zastosowań profesjonalnych, chociaż najczęściej spotykamy je... w reflektorach samochodów oraz jako uliczne neony. Do pracy w studio filmowym najczęściej poleca się lampy HMI (Hydrargyrum Medium-Arc Iodide) ze względu na ich temperaturę barwową, która zbliżona jest do naturalnego światła słonecznego. Do poprawnego działania wymagają użycia statecznika (znanego również jako "balast"), ale to dzięki niemu w filmie nagrywanym przy pomocy takiej lampy nie wystąpi zjawisko "flickera", czyli migoczącego światła.

Reporterskie lampy błyskowe to najlepsze rozwiązanie dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę ze światłem błyskowym, chociaż mają też naprawdę wielu sympatyków w gronie profesjonalistów. Są znakomitym kompromisem między jakością a ceną. Niektórzy z czytelników mogą pomyśleć w tym miejscu: "jak to, przecież nowa lampa systemowa to wydatek w granicach 2000 zł!" Zgadza się – jednak w ostatnich latach stale wzrasta popularność lamp Yongnuo, które oferują te same możliwości przy nawet 5 razy niższej cenie!
Lampy reporterskie zostały stworzone z myślą o mobilności, są lekkie i zajmują niewiele miejsca – spokojnie zmieszczą się razem z aparatem do torby lub plecaka, a w dodatku najczęściej są zasilane z klasycznych paluszków AA, co czyni z nich idealny wybór na sesje plenerowe. To dobry wybór również dla tych, którzy wolą pracować w studio – lampy te można bez problemu przymocować do statywu, a nawet dostosować charakterystykę ich błysku do własnych potrzeb za pomocą wielu dostępnych na rynku modyfikatorów, nawet tych dedykowanych do lamp studyjnych. Pamiętać jednak należy, że lampy reporterskie w studio mają swoje ograniczenia – szybciej się nagrzewają, a co za tym idzie są mniej "odporne" na wielogodzinne sesje, mają mniejszy kąt świecenia niż lampy studyjne, są zasilane z baterii, które trzeba wymieniać.
Ich moc opisywana jako liczba przewodnia (GN) i odpowiada ona odległości w metrach, z jakiej lampa jest w stanie zapewnić poprawną ekspozycję przy ISO 100. Temperatura barwowa błysku to przeważnie 5500 K. Poszczególne modele mogą różnić się między sobą w znacznym stopniu, jednak najczęściej oferują możliwość regulacji siły błysku oraz pracę w kilku różnych trybach, między innymi manualnym i multi (stroboskopowym). Bardziej zaawansowane modele obsługują również tryb TTL (automatyka błysku) oraz HSS (synchronizacja z bardzo krótkimi czasami naświetlania). Stosowane przede wszystkim przy fotografii reporterskiej, sportowej, eventowej i portretowej, ale są na tyle wszechstronne, że odnajdą się w prawie każdym postawionym im zadaniu.

 

 

Ten rodzaj lampy błyskowej to głównie domena profesjonalistów i rozwiniętych studio fotograficznych, głównie ze względu na spore gabaryty i bardzo wysoki koszt sprzętu. Poza tymi dwoma aspektami, różnią się one od lamp reporterskich przede wszystkim mocą błysku, która wyrażana jest w watosekundach (Ws) – w zależności od modelu, może ona wynosić od 100 aż do 6400 Ws!
Lampy studyjne najczęściej pracują wyłącznie w trybie manualnym, droższe modele – tak jak w przypadku lamp reporterskich – oferują także tryby multi, TTL i HSS. Zasilanie najczęściej pobierają z gniazdka sieciowego, przez co muszą pracować stacjonarnie, jednak coraz częściej na rynku pojawiają się modele plenerowe, zasilane za pomocą odpowiednich akumulatorów. Użytkownik studyjnej lampy błyskowej ma największy wybór modyfikatorów światła: softboxy, beauty dishe, parasolki i czasze w praktycznie każdym rozmiarze, a ponadto również plastry miodu, wrota czy strumienice.

→ Opinie, fakty, podsumowanie

Oświetlenie stałe jest niesłusznie oceniane przez doświadczonych fotografów jako "nieprofesjonalne" lub przeznaczone wyłącznie dla początkujących. Wynika to przede wszystkim z faktu, że prekursorzy tej techniki korzystali z lamp świetlówkowych o niskiej wartości CRI. Reputacji nie pomagają także amatorskie zdjęcia z wykorzystaniem domowych świateł o słabych parametrach. Rzeczywistość wygląda jednak zupełnie inaczej – już teraz oświetlenie stałe nie odbiega parametrami od błyskowego i umożliwia robienie pięknych zdjęć o intensywnych kolorach. Obie strony barykady spotykają się natomiast podczas specjalnych sesji realizowanych z jednym i drugim rodzajem światła, dając tym samym bajeczne efekty nie z tego świata:

Zdjęcie autorstwa Julii Kuzmenco McKim

Każdy rodzaj światła ma swoje wady i zalety, a uniwersalne rozwiązanie jeszcze na tę chwilę nie powstało (chociaż warto wspomnieć, że w sprzedaży są już lampy LEDowe z funkcją "błysku" (krótkotrwałe zwiększenie mocy) - takiemu rozwiązaniu najbliżej do ideału!). Wybór odpowiedniego zestawu oświetleniowego jest zależny od preferencji, potrzeb i budżetu fotografa lub wideofilmowca, przy czym najważniejsze są zawsze dwie podstawowe kwestie: jaki rodzaj materiału zamierzamy nagrać lub fotografować, oraz jakim budżetem dysponujemy. Dlatego zazwyczaj od tych pytań zaczynamy rozmowę z Klientem, który zwraca się do nas po poradę.